Teknolojik aygıtları düzgün bir halde kullandığımızda birçok eser ve bileşen yıllarca çalışmayı sürdürür. Lakin bizden kaynaklı bir sorun olmasa bile kimi bileşenlerin vakit içinde arızalandığına şahit oluruz. Ekran kartı, RAM ve anakart dahil olmak üzere her donanım arızalanma potansiyeline sahip.
- Ekran Kartının Bozulduğunu Gösteren İşaretler: Neler Yapılabilir?
RAM de hassas yapısı olan ve neredeyse her teknolojik alette yer alan bir bileşen. Geçmişte ekran kartının arızalandığını gösteren kimi belirtilere değinmiştik. Bugün de bozulmak üzere tekleyen, bize sinyaller veren RAM’in verebileceği yansılara bakacağız. Elbette aşağıdaki sorunlardan biriyle müsabakanız sorunun %100 bellekten kaynaklandığını göstermiyor. Fakat bu belirtilerden birini görüyorsanız RAM arızasının yaklaştığını düşünebilir, buna nazaran hareket edebilirsiniz.
Bozuk bir klavyeyle bir mühlet yönetim edebilirsiniz ancak RAM her sistemin kritik modüllerinden biridir. Olumsuz olan şu ki, bütün olarak düşünecek olursak bilgisayarın bileşenleri ortasında yüksek arıza oranına sahip kesimlerden biri.
- RAM Nedir?
Basit bir tabirle RAM, makinenizin kaç uygulamayı meselesiz bir halde çalıştırabileceğinden sorumludur. Datalar süreksiz olarak bellekler üzerinde tutulur ve gereksinim olduğunda süratli bir erişim sağlanır. Çoklukla işletim sistemleri, web tarayıcılar, oyunlar ve büyük yazılımlar yüksek ölçüde bellek tüketir.
Sabit diskler ve SSD’ler sistem yine başlatılsa bile dataları üzerinde tutabilir. Daha süratli çalışan RAM ise dataları süreksiz olarak saklar. Tabiri caizse sistemin içinde her an lazım olabilecek bilgileri süratli bir halde tutan bir orta köprü olarak tanımlayabiliriz.
RAM, bilgileri anında işlemek için kullanılır. Bir elektronik tabloyu sıralamak ya da ekranda görüntülemek üzere belli bir misyonu gerçekleştirmek istediğinizde, işletim sistemleri bu süreci gerçekleştirmek için bilgileri sabit diskten RAM’e aktarır. Bu datalarla etkin olarak çalışmayı bitirdiğinizde ise bilgisayar (bazen sizin talimatınızla) bu dataları uzun periyodik depolama ünitesine kaydeder.
Uzun kelamın kısası, RAM sistemin senkronize ve süratli çalışması için çok kıymetlidir. Artık karşılaşabileceğiniz arızalanma belirtilerine geçebiliriz.
RAM arızasının en besbelli işaretlerinden biri de vakit içinde azalan performans bedelleri. Bilgisayarınızı birinci açtığınızda eksiksiz çalıştığını lakin kullandıkça yavaşladığını fark ederseniz bir yerlerde yanlışlık var demektir. Bu bağlamda, sorun bilhassa Photoshop, oyunlar ve web tarayıcıları üzere ağır bellek gerektiren uygulamalarda daha besbelli olacaktır.
Elbette sorunun nedeni yanılgılı RAM olmayabilir: Güzel optimize olmayan bir program yahut berbat gayeli bir yazılım makinenizin CPU’sunu tüketiyor yahut bellekte sızıntı yapıyor olabilir. Bu türlü durumlarda Vazife Yöneticisi üzerinden bileşenlerin kullanım durumunu denetim edebilirsiniz. Performans düşüşünü anlamlandıramıyorsanız sorun RAM kaynaklı olabilir.
Şöyle bir yol deneyebilirsiniz. Bilgisayarınızı tekrar başlatın ve hiçbir uygulamayı çalıştırmayın. Herhangi bir uygulama çalışmasa bile (arka planda yüksek kaynak tüketen uygulamalar dahil) birebir şey olmaya devam ediyorsa ufak ufak bellek araştırması yapmaya başlayabilirsiniz.
Performans düşüşlerinde olduğu üzere, bilgisayarınızda yaşadığınız çökmeler direkt RAM arızası olduğunu göstermez. Lakin mavi ekran yanılgılarının sıkça RAM kaynaklı olduğuna rastlıyoruz.
Mavi ekran yanılgısı aldığınız andaki senaryo kıymetli. Örneğin muhakkak bir uygulamayı her açmaya çalıştığınızda Windows yanlışı alıyorsunuz buradaki hatalı bellekten fazla uygulama olabilir. Fakat çökmeleri rastgele bir vakitte, bir ikaz almadan ve rastgele yaşıyorsanız RAM kaynaklı olma ihtimali daha yüksek.
Mavi ekran yanılgılarında ekseriyetle bir yanılgı kodu görünür; “MEMORY_MANAGEMENT” kusuru üzere. Bu türlü bir durumda sorunun bellek kaynaklı olduğu açık lakin bu yanılgıya öteki şeyler de sebep olabilir:
- MEMORY_MANAGEMENT Mavi Ekran Kusuru Nasıl Çözülür?
Bilgisayar boştayken yahut rastgele bir süreç yaparken otomatik olarak tekrar başlayabilir. Bu SSD ve HDD arızalarıyla da irtibatlı olabilir, lakin bilhassa bilgisayar açıldıktan sonra sık sık yine başlatma gerçekleşiyorsa, bu RAM arızasının bir belirtisi olabilir.
Bilgisayar masaüstünü görüntülediği anda tekrar başlatıldığını yahut yeni bir şey yüklemeye çalıştığınızda çöktüğünü de fark edebilirsiniz. Bu türlü durumlarda bellek kaynaklı yanlışlara yoğunlaşabilirsiniz.
Mavi ekran yanlışlarının dışında uygulama çalışırken yahut oyun esnasında da çökmeler gözlemleyebilirsiniz. Çökmeler rastgele gerçekleşiyorsa RAM kaynaklı olma ihtimali güçleniyor.
Örneğin, bilgisayarınızı yoran ağır uygulamaları açtığınızda rastgele bir ikaz gelmeden çökme yaşanıyorsa RAM’iniz hakikat çalışmıyor demektir.
Bilgisayarınız vakit zaman donuyorsa, oyuncuların tabiriyle drop yiyorsa ve kimi uygulamaları başlatmak uzun vakit alıyorsa bunun ardında bellek arızası olabilir.
Sebep SSD/HDD yahut makûs hedefli yazılımlar da olabilir. Bu nedenle bir antivirüs taraması yapmakta yarar var.
Bilgisayarınızı açtığınızda ekseriyetle yüksek sesli bir bip sesi duyarsınız. Bu ses sistem donanımlarının hakikat halde tanındığını ve başlatıldığını gösterir. Sonrasında ise sistem olağan biçimde açılır.
Aksine işletim sistemi önyükleme yapamıyorsa, bilgisayara imaj gelmiyorsa ve ekranda bir ihtar iletisi yer alıyorsa donanımsal bir sorun var demektir. Maalesef birebir halde, tek başına ele alındığında bu meseleler RAM’in arızalı olduğuna dair kesin bir delil değil.
Problem direkt ekran kartı kaynaklı da olabilir ancak bazen RAM arızaları ekran kartının olması gerektiği üzere hareket etmesini engelleyebiliyor. Bu durumlardan biri de ekrana manzara gelmemesi.
Mac bilgisayarınızda RAM arızası belirtilerini merak ediyorsanız, sistem açılırken ihtar seslerini dikkatlice dinleyin. Genellikle üçlü bip sesi bir RAM kusuru tespit edildiğini gösterir.
Bildiğiniz üzere POST esnasında “bip kodu” dediğimiz birtakım ikaz bildirileri gelir. Bilgisayarınızı başlatırken bir bip sesi, birden fazla bip sesi yahut bir dizi bip sesi duyabilirsiniz. Bunlar farklı meselelere işaret eder ve RAM de buna dahildir.
Anakart üreticilerine bağı olarak farklı bir kodları var ve tüm detaylar için bir makalemiz mevcut:
- PC’lerde Bip Kodu Nedir? Anakart Kusur Kodları ve Anlamları
Sıklıkla eriştiğiniz ve kullandığınız evrakların ansızın bozulduğunu ve açılamadığını görebilirsiniz. Giderek daha fazla bozuk evrakla karşılaşıyorsanız ve sorun vakitle daha da derinleşiyorsa hatalı RAM olabilir. Zira arızalı RAM sabit şoförünüzün yapısının bozulmasına neden olur, nihayetinde ise bilgisayarı hiç açamayabilirsiniz.
Tahmin edebileceğiniz üzere, bozuk bilgi evraklarının arkasındaki sebep SSD yahut HDD arızaları da olabilir. Öbür taraftan RAM de bu türlü sıkıntılara yol açabiliyor.
Bildiğiniz üzere hem Windows hem de Mac’te sistemin sahip olduğu belleği kolay kolay denetim edebiliyoruz. Şayet RAM arızalıysa işletim sistemi tarafından gösterilen toplam bellek kapasitesi de farklı görünebilir. Örneğin bilgisayarınızda 16 GB RAM (2×8 GB) takılı olduğunu biliyorsunuz ve burada kapasite 8 GB olarak görünüyor. Bu RAM’in bozuk olduğunun bir işareti olabilir.
Windows’ta Başlat menüsüne sağ tıklayın ve Sistem > Hakkında kısmına gidin. Sisteminizde yanlış bilgiler görüntüleniyorsa, bu RAM’in bozuk olduğunun bir işareti olabilir.
Mac kullanıyorsanız Apple simgesine tıklayın ve Bu Mac Hakkında kısmına gidin. Windows’ta olduğu üzere, Genel sekmesinde RAM ölçüsü dahil olmak üzere kimi genel sistem bilgileri burada görüntüleniyor.
Birçok sefer lisana getirdiğimiz üzere, üstteki belirtilerden biriyle karşılaşsak bile direkt RAM’in arızalı olduğunu düşünemeyiz. Sorunlu bir güç kaynağı, çok sıcaklık, makûs gayeli yazılım, bozuk bir işletim sistemi heyetimi yahut öbür bir yanılgılı donanım bileşeni dahil olmak üzere yüzlerce diğer neden olabilir.
Neyse ki tüm kaygılarımıza derman olmasa bile bozuk RAM’leri test edebilmemiz için kimi yardımcı araçlar var. Windows yerleşik bir bellek tanılama aracı ile birlikte geliyor. Çalıştırmak için Windows Tuşu + R tuşlarına basın, mdsched yazın ve Enter tuşuna basın. “Windows Bellek Tanılama” aracının çalışması için bilgisayarı tekrar başlatmanız gerekecek. Tekrar başlatma sonrasında testler gerçekleşecek ve bir sorun var ise Misyon Çubuğunda bir bildirim olarak görüntülenecek.
Memtest
En yeterli seçim Memtest86 olacaktır. Bu yazılım 20 yılı aşkın bir müddettir kullanılmakta ve en kapsamlı RAM test aracı olarak kabul kabul ediliyor. Tüm ayrıntılar için rehberimize buyurun:
- Memtest86 ile Bozuk RAM Testi
macOS
Mac’ler kendi yerleşik bellek test sistemleriyle birlikte geliyor. Bunu kullanmak için aygıtınızı tekrar başlatın ve açılırken D tuşuna basılı tutun, akabinde tanılama ekranına yönlendirileceksiniz.
Daha yeni modellerde bellek testi otomatik olarak başlayacak. Eski sürümlerdeki kullanıcıların Donanım Testleri (Hardware Tests) sekmesini seçmeleri, Genişletilmiş test gerçekleştir (uzun vakit alabilir) seçeneğinin yanındaki onay kutusunu işaretlemeleri ve Test butonuna basmaları gerekiyor.
Daha kapsamlı bir inceleme istiyorsanız Memtest Mac’lerde de kullanılabiliyor.
Bilgisayarınızda bir bellek arızasından şüpheleniyorsanız çabucak yeni eser almak için çabuk etmeyin. Kesinlikle üstteki formüllerle test yapın.
RAM arızasından eminseniz ne yazık ki tek bir tahlil var; değişim. Uzman bireyler hariç olmak kaydıyla tamir pek mümkün değil. Bu nedenle ekseriyetle yeni bir eserle değişim tavsiye ediyoruz.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere mavi ekran, donmalar, rastgele yine başlatma, bozuk evraklar yahut bip sesi üzere belirtiler yaşıyorsanız bilgilerinizi inançta tutmak için değerli belgelerinizi her ihtimale karşı yedeklemenizi öneriyoruz.
Bilgisayarınızda birden fazla modül takılıysa bunların birbiriyle uyumlu çalışması gerekiyor. Özetlememiz gerekirse, iki farklı RAM uyumsuz özelliklere sahipse bilgisayarın açık olduğu rastgele bir vakitte sorun yaşama ihtimaliniz var.
İkinci Bellek İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Öncelikli olarak elinizde bulunan eser ile birebir aynı ürün almaya ihtimam gösterin. Tıpkı eserlerin bedelleri de birebir aynı olacaktır. Önceliğimiz, elimizde bulunan eser ile birebir aynı marka, modelde ve takip eden seri numarasına sahip ürün tercih etmek.
- Elinizdeki birebir eser artık satışta değil yahut buldunuz fakat piyasada olmadığı için çok derecede değerli mı? Bu durumda ise öncelik olarak tekrar aynı markaya yönelmeye çalışın. Hatta aynı marka ve modelin bir değişik versiyonu da satışta olabilir.
- Burada daha da değerli bir tercih mevcut belleği satıp yeniden kit bellek almak olacaktır. Bu, bellekler ortası ahenk sıkıntısını ortadan kaldıracaktır.
- Farklı marka ve model ürün mü almak zorundasınız? Bu durumda ise mevcut eserin kıymetleri ile birebir aynı kıymetlerdeki bir eser almaya özen gösterin. İkinci alacağınız eserin aynı MHz, CL ve voltaj değerlerinde olması sorun çıkma olasılığını en aza indirecektir. Ayrıyeten eserde kullanılan çiplerin tıpkı olması da en değerli etkenlerden biri.
- Örneğin ikinci ürünün MHz değerleri tutmuyor, bu durumda ise mümkün hayli başka değerler tutarlı olmalı. Tıpkı şekilde CL değeri farklı ise de MHz ve voltaj değerlerine dikkat edilmeli. Voltaj değerleri ise epey kıymetli. Belirttiğimiz gibi önceliğimiz aynı eserleri tercih etmek.
Farklı RAM’ler Birlikte Çalışırsa Ne Üzere Meseleler Çıkabilir?
- Sistemi açılmayabilir yahut imaj alamayabilirsiniz.
- Sistem açılsa bile RAM’lerden birinin çalışmadığını, buna bağlı olarak kullanılabilir RAM miktarının düşük olduğunu görebilirsiniz.
- Kullanım esnasında sürekli mavi ekran veya yine başlatma problemleriyle karşılaşabilirsiniz.
- Herhangi bir yanılgı ile karşılaşmasanız bile oyun yahut günlük işlerde takılma/donma sorunlarıyla karşılaşabilirsiniz.
Farklı Özelliklerdeki RAM’ler Birlikte Hangi Kıymetlerde Çalışır?
Farklı bedellerde iki RAM kullanıldığında değerler düşük olanın suratına sabitlenir. Yani CL 14 ve CL 16 bir RAM kullandığınızda ikisi de CL 16 (daha yavaş) olarak çalışacaktır. Tıpkı şekilde 3200 MHz ve 2133 MHz RAM kullandığınızda ikisi de 2133 MHz değerlerinde çalışacaktır.
