Diğer pek çok bileşen üzere anakartlar da farklı form faktörlerine sahiptir. Anakartlar da bunlardan bir tanesi. ATX, Micro-ATX yahut Mini-ITX üzere farklı boyutlarda satışa sunulan anakartların hepsi de temelde tıpkı fonksiyonlara sahip. Lakin sunulan ekstra özelliklerle birlikte ortadaki fiyat farkı inanılmaz derecede açılabiliyor. Burada değerli olan ise ne istediğimiz bilmemiz.
Anakart satın alırken sırf boyutlara odaklanmamalıyız zira bakmamız gereken birçok farklı ayrıntı var. Temelde neredeyse her anakart bir işlemci, RAM ve ekran kartı çalıştırsa da, RAM yuvalarının sayısı, SSD takabileceğimiz yuvalar, USB portları ve kasa boyutu üzere farklı etkenler var. Aslında anakart form faktörlerini tek bir sözle özetleyebiliriz: genişletilebilirlik.
Özetle kullandığınız masaüstü bilgisayarlarda yer alan tüm anakartlar bu formlardan birine sahip. Aslında fazla sayıda anakart çeşidi var lakin mağazalarda bu üçünü kolaylıkla bulabilirsiniz: ATX, microATX (ya da kısaca mATX) ve ITX.
ATX form faktörünü meydana getiren Intel, birinci olarak 1995 yılında tanıtım yaptı. ATX tasarımı, yaklaşık 25 yıldır konut ve ofis bilgisayarları için sıkça kullanılan form faktörü olmuştur.
Bir ATX anakartla karşılaştırıldığında ITX yanında sahiden küçücük kalır. mATX ise ikisinin ortasında yer alan, sıkça tercih edilen bir tıp. Fazla büyük değil lakin mATX üzere çok küçük de sayılmaz.
Boyutlar doğal olarak birçok farklı şeye tesir ediyor. En kıymetlisi ise irtibat noktaları ve yuva sayıları. Ayrıyeten büyük anakartlarla gereksinim duyabileceğiniz ekstra özellikler de sunulabiliyor.
Boyut olarak daha büyük olan modeller ilişki ve genişletilebilirlik açısından size en güzelini verir. Lakin birden fazla insan fazla sayıda, çok çeşitli irtibat noktalarına gereksinim duymaz. Hatta birden fazla kullanıcı bir SSD ve klavye/fare üzere birkaç temel USB aygıtı ile hayatına devam ediyor. Yani ekstra ödeme yapmak zorunda değilsiniz.
- Anakart Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bununla birlikte, neredeyse tüm standart ve profesyonel kullanıcılar için bir PCIe x16 (ekran kartları için) yuvası ve iki RAM modülü için kâfi. Birçok kişi 1-2 SATA kontağından fazlasını kullanmıyor.
Geçimini bilgisayarlarla sağlayanlar başta olmak üzere kullanım alanına bağlı olarak çok daha fazlasına muhtaçlık duyan kişiler/şirketler de yok değil. Birtakım kullanıcılar, hepsi ek PCIe yuvaları gerektiren bir dizi genişletme kartına muhtaçlık duyabilir. Kimileri için RAM kapasitesi çok değerlidir ve dört slotun tamamını da yüksek kapasiteli modüllerle doldurur.
Günümüzün tanınan oyun ve uygulamaları gigabaytlarca yer kaplıyor. Ayrıyeten görüntü ve fotoğrafların boyutu da devasa düzeylere geldi. Hasebiyle HDD ve SSD üzere depolama aygıtlarına olan talep artıyor ve o denli ki bu aygıtların her birini takmamız için bir temas noktası gerekli. Şayet satın alacağınız eserlerin kapasitesi yüksekse bu noktada ilişki sayılarının değerli de azalıyor.
Uzun lafın kısası, anakart seçiminiz büsbütün gereksinimlerinize ve ferdî tercihinize bağlı. Diğer bir deyişle, sunduğu yararlardan yararlanmayacaksanız büyük bir anakart için ödeme yapmanız gerekmiyor.
| ATX | mATX | ITX | |
|---|---|---|---|
| Boyutlar | 12” x 9.6”
(305 mm x 244 mm) |
11.2” x 8.2”
(284 mm x 208 mm) |
6.7” x 6.7”
(170 mm x 170 mm) |
| RAM Yuvaları | 2/4 | 2/4 | 2 |
| PCIe Yuvaları | 7 adede kadar | 4 adede kadar | 1 |
| Fiyat | Ortalama | En ucuzu | Pahalı |
Anakart boyutları doğal olarak tercih edeniz kasayı da etkiliyor. Şayet küçük boyutlu bir PC kasası tercih ettiyseniz bu anakartların tümünü de kullanamazsınız.
Örneğin, küçük form faktörlü bir oyun bilgisayarı kurmak istiyorsanız, büyük olasılıkla içinde standart bir ATX anakart kullanamayacaksınız. Hatta mikro-ATX anakart bile kullanamayabilirsiniz.
Öte taraftan daha büyük bir kasa tercih ederseniz tüm anakartları monte edebilirsiniz. Edebilirsiniz etmesine, fakat mini-ITX bir anakartı devasa bir kasaya yerleştirdiğinizde estetik açıdan hiç de hoş görünmeyecektir.
Sonuç olarak, standart ATX yahut mATX anakartları mini-ITX kasalara yahut standart ATX anakartları mikro-ATX kasalarla kullanamazsınız.
Burada ele aldığımız üç farm faktöründen her biri, farklı kullanım senaryolarına nazaran başkasına nazaran daha mantıklı olabilir. Bu nedenle daha güzel fikir sahibi olabilmeniz için artıları ve eksileri gözden geçireceğiz.
| Boyut | Artıları | Eksileri |
| ATX | – Sürat aşırtma için daha uygun – Estetik görünüm açısından daha uygun seçenekler – Daha fazla PCIe şeridi – Daha yüksek RAM kapasitesi |
– Daha pahalı – Birçok küçük kasaya sığmaz |
| Micro-ATX | – En ucuz seçenek – Tek ekran kartına sahip bilgisayar kurulumları için ideal – Mini-ITX olmayan tüm kasalara sığabilir – Mini-ITX’e nazaran daha yüksek RAM kapasitesi |
– Çoklu GPU kurulumları için uygun değil – Gelişmiş sürat aşırtma için çok uygun değil – Çoklukla estetik olarak daha sadedir |
| Mini-ITX | – Küçük kasalariçin en uygun seçenek – Micro-ATX’e nazaran daha güzel estetik |
– Mikro-ATX’ten daha pahalı – Büyük kasaların içinde çok sırıtabilir – Çoklu GPU kurulumları için uygun değil – Sürat aşırtma için ülkü değil – Genelde olarak sadece iki RAM yuvası bulunur |
Muhtemelen buraya gelene kadar aklınızda bir fikir oluşmuştur. Fakat hala gerçek seçim konusunda emin değilseniz, biz tekrar de kullanım durumuna nazaran gerçek tercih yapabilmeniz için ayrıntıya inelim.
Bütçe Dostu Oyun Bilgisayarı
Bütçe dostu bir oyun bilgisayarı için genellikle en hakikat seçim micro-ATX anakarttır. Anakart üzerindeki hiçbir bileşen oyun içi performans açısından ekran kartı, işlemci ve RAM kadar büyük bir tesire sahip olmaz.
Nitekim bütçe dostu bir oyun bilgisayarı oluştururken genel kural şöyledir: Bütçenizin mümkün olduğunca büyük bir kısmını bu üç bileşene ayırmalısınız. Şayet gereksiniminiz olmayan değerli anakartlara yüksek bütçeler ayırırsanız, başka bileşenlerden kısmanız gerekecek.
mATX anakartlar, standart ATX anakartların sahip olduğu tüm ana özelliklere sahip oldukları için bütçe dostu oyun bilgisayarları için harikadır. Ortadaki farka değinecek olursak, standart ATX anakartlar daha estetik görünür, daha fazla PCIe ve M.2 SSD yuvası sunar, daha fazla RAM slotu taşır (her vakit değil), overclock için daha güçlü VRM’lerle desteklenir ve kişinin gereksinimine nazaran değişkenlik gösteren birtakım ekstra özellikler sunabilir.
- Anakartların Güç Sistemi: VRM Nedir?
Bütçesini düşünen birden fazla oyuncu ATX anakarta ayıracağı parayı öteki bileşenler için harcar. Lakin başta da belirttiğimiz üzere, her şey kullanım senaryosuna ve ferdî tercihlere bağlı. Örneğin bir kişi milyarlarca lira harcadığı bilgisayarında hem işlerini halledip hem oyun oynamak isteyebilir. Bu türlü bir durumda işler büsbütün değişiyor.
Üst Seviye Oyun Bilgisayarı
Birden fazla ekran kartı kullanımı, CPU overclock, renk kombinasyonu ve yüksek depolama gereksinimi üzere birçok farklı etken olabilir. Özetle, üst seviye bir sistem toplayacaksanız ATX anakartlara bakmalısınız.
Bu esnada belirtmeden geçmeyelim, ATX form faktöründe sayısız farklı model yer alıyor. Her model başkasından farklı özellikler sunulabiliyor ve farklı fiyatlarla satılıyor.
Küçük Boyutlu PC
Bilgisayarınızın daha taşınabilir olmasını istiyorsanız yahut minimalist bir tasarım tercih etmek istiyorum diyorsanız mini-ITX ve micro-ATX ortasında seçim yapmanız gerekiyor. Ekseriyetle mini-ITX anakartlar daha çok tercih edilmekte. Bu anakartları taktığınız kasalarda epey az yer kaplıyor. Özetle mini-ITX seçebilirsiniz, ancak mümkün olduğunca alanı küçültmek istiyorsanız mini-ITX anakartlar en güzel seçeneğiniz olacaktır.
Daha küçük form faktörlü anakartlar ekseriyetle taşınması kolay bir sistem isteyen oyuncular yahut HTPC (Ev Sineması Bilgisayarı-Home Theater PC ) sistemler için uygundur. Zati eşyalarla dolup taşan oturması odanızda minimal bir kasa kullanmak, bu kasayı televizyonun altındaki rafa sığdırmak isteyebilirsiniz. Mini-ITX’in parladığı yer de burası. Küçük bir kasa ile istediğiniz her şeyi yapabilirsiniz.
Ofis ve Konut Bilgisayarı
Bu tıp bilgisayarlar çoklukla video-film izlemek, e-posta denetimi, toplumsal ağlar ve web oyunları için kullanılır. Bu nedenle temel gereksinimlerimizi görecek, herkesin muhtaçlık duyduğu bileşenleri takabileceğimiz bir PC kafidir. Bu noktada yer meselesine ve fiyatlara da bağlı olarak micro-ATX yahut mini-ITX anakartlardan birini tercih edebilirsiniz.
Yazdığımız üzere ATX’in başlangıç yılları bir oldukça eskiye dayanıyor. Teknoloji dünyasında geniş olarak benimsenmiş bu türlü standartları yerinden etmek zordur. Intel, 2004 yılında ATX’in yerine BTX isminde bir eser çıkarmaya çalıştı lakin bu eser hiçbir vakit tutmadı.
Öte yandan bilgisayar üreticileri hala ATX’e alternatifler denemeye devam ediyor. Örneğin ASUS, Computex 2019’da Prime Utopia isimli üst seviye bir anakart konsepti sergilemişti. Devir dönem olağanüstü konsept dizaynlar tanıtılsa da, yakın gelecekte ATX’ten uzaklaşıldığını görmemiz pek mümkün değil.
Anakartınızı satın aldıktan sonra hiçbir biçimde yükseltemez yahut boyutunu ayarlayamazsınız. Yalnızca rastgele bir PCIe tabanlı genişletme kartı ile fonksiyonelliğini artırabilirsiniz, lakin hepsi bu kadar.
Bu duruma nazaran değişir. Şayet “normal” bir kullanıcıysanız, oyun oynama, içerik oluşturma ya da nispeten ağır iş yükü kelam konusu olduğunda rastgele bir fark görmeyeceksiniz.
Hız aşırtma ile ilgileniyorsanız yahut anakartınızın sağlayabileceği gücün her zerresine gereksiniminiz varsa o vakit durum farklı bir boyuta taşınıyor.
Tuhaf görünmesi dışında bir sorun yok, kullanabilirsiniz.
Zaten bu soruyu yanıtladık lakin bir özet geçelim. Şayet nitekim küçük bir bilgisayar istiyorsanız, o vakit ITX’i tercih etmek zorundasınız. Öte yandan, kadar çok sayıda ilişki noktası istiyorsanız o vakit ATX’ten aşağıya düşmeyin. Birçok insan için mATX, hem ilişki hem de fiyat açısından en uygun seçenektir.
Kesinlikle etkilemez. Yalnızca başka bileşenlerinizle (CPU, GPU, RAM, sahip olabileceğiniz genişletme kartları, depolama vb.) uyumlu olduğundan emin olun kâfi.
Bununla birlikte, üst seviye anakartlar CPU ve RAM’inize sürat aşırtma yapmanıza (BIOS ile ilgili öbür birçok şık seçenekle birlikte) imkan tanır. Böylece hem oyunlarda hem de öteki iş yüklerinde daha düzgün performans alabilirsiniz. Lakin standart kullanıcıların birçok overclock işine bulaşmıyor.
