Günümüzde kablosuz ilişki kullanan aygıtların sayısı IoT (nesnelerin interneti) aygıtların da yayılmasıyla birlikte bir epey arttı. Öte yandan konutumuzda yahut iş ortamında artık ağa birçok telefon, dizüstü bilgisayar yahut televizyon bağlanabiliyor. Herkes doğal olarak süratli, muteber bir istiyor ki bu noktada seçeceğiniz modem hayli değerli. Ayrıyeten modemin yanı sıra başka bir router (yönlendirici) almak büyük yararlar sağlayabilir. Artık birlikte modem yahut yönlendirici alırken dikkat etmeniz gerekenlere ve daha sağlıklı bir temas için yapılabilecek şeylere bakacağız.
TurkNet yahut Türk Telekom üzere internet servis sağlayıcıları (ISS’ler) meskeninize interneti ulaştıran kuruluşlardır ve ekseriyetle size bir modem/yönlendirici (bazen tek bir cihazda) gönderirler. İnternet kontağını bu modemler aracılığıyla kablolu yahut kablosuz olarak sağlarız. Router olarak bilinen aygıtlar ise modeme bağlanırken ilişkiyi daha uç noktalara taşımak için vazife yapar. Şirketler çoklukla gönderdikleri ekipmanlar için kiralama fiyatı alır ve gelen yönlendiricilerin performansı genellikle temel seviyededir.
Gönderilen modem yahut yönlendiricilerin toplam maliyeti yüksek düzeylere ulaşabiliyor. Bu sebeple yıllar boyunca internet hizmeti verecek olan aygıtlarını kendiniz seçebilirsiniz. Böylece uzun vadede potansiyel olarak tasarruf edebilir, tıpkı vakitte daha süratli irtibat, daha âlâ kapsama alanı, daha kolay yapılandırma, ebeveyn kontrolleri ve daha birçok özelliği kullanabilirsiniz. Artık kendi eserinizi seçebilmeniz için mümkün olan tüm ayrıntılara değinmeye çalışacağız. Her şey den evvel, satın almadan evvel aldığınız modem/yönlendiricinin servis sağlayıcınızla uyumlu olup olmadığını denetim edin. Her vakit olduğu üzere, aklınıza takılan bir ayrıntı olduğunda Technopat Sosyal‘de husus açabilirsiniz.
Wi-Fi kontağınızı daha sağlıklı hale getirmenin çeşitli yolları vardır ve satılan router’lar genelde büyük katkılar sağlar. Bir eser almadan, araştırma yapmadan evvel konutunuzun büyüklüğünü ve yapısını kabaca hesaplayın.
Çoğu insan için en kolay tahlil, tek bir yönlendirici yahut bir yönlendirici/modem kombinasyonu seçmektir. Router’ların Ethernet kablosu aracılığıyla modeminize takılması gerekeceğini unutmayın. Bu aygıtlar mevcut interneti yaymak için kullanılır ve modem vazifesi görmez.
Modem ile tıpkı biçimde, Wi-Fi sinyali yönlendiricinin yakınında çok daha güçlü olur ve uzaklaştıkça ilişki kalitesi zayıflar. Öte yandan kalın duvarlar, yalıtım ve öbür teknolojik aygıtlar Wi-Fi sinyallerini olumsuz etkileyebilir. Geniş kapsama alanına sahip güçlü yönlendiriciler, birden fazla harici antene sahip büyük aygıtlardır ancak lakin çoklukla çok değerlidirler.
Büyük bir konutunuz olabilir yahut bahçenize kadar ulaşan geniş bir kapsama alanı istiyor olabilirsiniz. Bununla birlikte, mevcut kurulumunuzda kalın duvarlarla karşı karşıya olabilirsiniz yahut internet irtibatında badire yaşadığınız meyyit noktalar olabilir. Bu türlü durumlarda yardımınıza koşan mesh sistemler, merkezi bir hub’ın yanı sıra meskenin etrafına yerleştirebileceğiniz ek aygıtlardan ve ilişki noktaları (düğümler) oluşur.
Cihazlar en yakın noktadan üzerinden internete bağlanır. Böylelikle ek bir temas noktası (düğüm) ekleyerek daha geniş Wi-Fi kapsama alanı sağlayabilir ve ilişkiyi farklı alanlara ulaştırabilirsiniz. Her bir düğümün bir elektrik prizine muhtaçlığı olacağını hatırlatalım.
Mesh sistemler ekseriyetle tek yönlendiriciye sahip kurulumlardan daha kıymetlidir, lakin kapsama alanı, güvenilirlik, ek özellikler ve denetim seçenekleriyle daha cazip bir seçenektir. Ayrıyeten olağan router’lara nazaran daha küçük boyutlardadır ve meskenin dekorasyonuna ahenk sağlayacak dizaynlar görebiliyoruz.
Çoğu mesh tabanlı ağ sistemi genişletilebilir ve birtakım üreticiler bir ağ oluşturmak için farklı yönlendiricileri bağlamanıza müsaade verir. Sonuç olarak tek bir yönlendirici ile başlayabilir, muhtaçlık duydukça daha fazla aygıt ekleyebilirsiniz. Bu noktada aygıtların uyumluluğuna dikkat edin. Örneğin, AiMesh’i destekleyen rastgele bir ASUS yönlendirici bir ağ sisteminin kesimi olarak çalışabilir. Lakin TP-Link’in OneMesh teknolojisi sadece uyumlu Wi-Fi genişleticiler eklemenize müsaade verir; yönlendiricileri birbirine bağlayamazsınız.
Sorununuz kapsama alanıyla ilgiliyse, meskenin sadece tek bir odasında sorun yaşıyorsanız yahut daha süratli ilişki gerektiren makul bir aygıtınız varsa, yeni bir yönlendirici satın almanız koşul değil. Aşağıda farklı alternatiflerden bahsedeceğiz. Her birinin kendi teknik zorlukları ve potansiyel meseleleri olduğunu söyleyelim. Bu seçenekler genelde daha ucuza mal olur lakin bir mesh sistemin yahut router’ın yeri her vakit başkadır.
Wi-Fi’yi tek bir yönlendiriciden biraz daha uzağa yaymak ve sinyali potansiyel olarak meyyit bir noktaya ulaştırmak için Wi-Fi tekrarlayıcıları kullanabilirsiniz. Bu aygıtlar birtakım durumlarda sıkıntıya tahlil sağlayabilir, lakin pek de verimli ve emniyetli bir seçenek değil. Bu eserler olağan Wi-Fi ilişkinizden farklı bir isimle ikinci bir ağ oluşturabilir.
Çiftler halinde satılan elektrik çizgisi adaptörleri, elektrik kablolarınız üzerinden internet sinyali iletmekte. Birincisini yönlendiricinizin yakınındaki elektrik prizine takıp bir Ethernet kablosuyla bağlarsınız, öbür adaptör ise daha süratli internet istediğiniz odadaki bir elektrik prize takılır. Örneğin, bu adaptörler konutun art tarafındaki oturma odanızda bir konsol yahut akıllı TV’niz varsa uygun bir tahlil olabilir.
Bir ekleme yapalım, aktiflik ve irtibat kalitesi büyük ölçüde tesisatınıza bağlıdır. Ayrıyeten kullandığınız Wi-Fi ismi ve parolası genelde bu aygıtlarda birebir kalır.
Etrafta yedek bir eski modeminiz/yönlendiriciniz varsa, bunu bir erişim noktası olarak ayarlamayı yahut bir Wi-Fi genişletici olarak kullanmayı deneyebilirsiniz. Bu usul bilhassa ana modeme kablo yoluyla ilişki sağladığınızda tesirli olabilir.
Evinizde esasen şurası koaksiyel kablolar varsa (belki kablolu TV için), Wi-Fi’ye kıyasla yüksek suratlar ve düşük gecikme mühleti sunan sağlam bir kablolu ağ oluşturmak için bunları kullanabilirsiniz. MoCA standardını destekleyen yönlendiriciler, ağ bağdaştırıcıları yahut Wi-Fi genişleticiler satın alabilirsiniz. Elektrik sınırı adaptörlerine çok misal biçimde, bu tahlil güçlü Wi-Fi sinyali alamayan bir akıllı TV’ye, oyun konsoluna yahut masaüstü bilgisayara internet ulaştırmanın yeterli bir yoludur.
Bir ağ aygıtı seçerken pazarlama emelli olarak listelenen birçok özellik görebilirsiniz. İnternetinizin azamî suratı internet servis sağlayıcınız tarafından belirlenir. İnternet suratları Mbps (saniyede megabit) cinsinden belirtilir. Kimi ISS’ler tarifelerinde indirme ve yükleme suratlarından (Örneğin 100 Mbps indirme ve 5 Mbps yükleme gibi). Lakin gerçekte elde ettiğiniz suratlar çoklukla daha düşüktür.
Tarayıcınızda bir sürat testi yaparak hangi indirme ve yükleme suratına sahip olduğunuzu denetim edebilirsiniz. Bu hususta hizmet veren birçok site ve uygulama var. Google’a “hız testi” yazmanız kâfi. Lakin Ookla tarafından sunulan “speedtest.net” bu mevzuda en çok tercih edilen sitelerin başında geliyor.
Örneğin internet ilişkiniz azamî 1000 Mbps sürate çıkıyorsa, yönlendirici çok daha yüksek suratları desteklese bile (Örneğin 500 Mbps) bu bir mana tabir etmez. İnternet servis sağlayıcınız ne kadar sürat sunuyorsa o kadarını kullanabilirsiniz. Ek olarak, üreticilerin modem/yönlendirici kutusunun üzerine teorik azamî bedelleri ve laboratuvar test sonuçlarını yazdığını belirtmek kıymetlidir. Gerçekten gerçek ömür şartlarında her vakit daha düşük suratlar elde edersiniz.
Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), Wi-Fi standartlarını belirleyen kurumdur. Farklı aralıkları ve suratları destekleyen uzun bir Wi-Fi protokol listesi var. Bu protokoller her vakit “IEEE 802.11” işle başlıyor ve akabinde bir küme harf geliyor: örneğin: IEEE 802.11 a/b/g/n.
IEEE birçok farklı standartla ilgilenmekte. Bu bağlamda 802 yalnızca bilgisayar ağlarını kapsıyor ve “11” ibaresi bilhassa Wi-Fi/WLAN’ı (kablosuz lokal alan ağı-wireless local area network) temsil ediyor. Dikkat edilmesi gereken nokta sonundaki harflerdir. N protokolü Wi-Fi 4 olarak da bilinir. “AC” Wi-Fi 5 için kullanılırken, “AX” Wi-Fi 6 yahut Wi-Fi 6E olarak pazarlanmakta. En gelişmiş “BE” standardı ise Wi-Fi 7 olarak biliniyor.
Bu manada aygıtlarınızda en az Wi-Fi 5 (AC) standardını kullanmanızı öneriyoruz. Wi-Fi 6 ve 6E yalnızca daha yüksek suratlarla ilgili değildir; ayrıyeten artan kapasite, verimlilik, performans ve güvenlik sunarlar. Lakin burada değerli bir nokta var. Bir Wi-Fi 6 yahut 6E yönlendirici alırsanız, dizüstü bilgisayarınız ve akıllı telefonunuz en son standardın avantajlarından hakikaten yararlanmak için Wi-Fi 6 ve 6E takviyesi sunmalı.
Wi-Fi protokolleri, farklı frekanslara yahut bantlara takviye sunuyor. Piyasada çoğunlukla 2.4 Gigahertz (GHz) ve 5 GHz’i destekleyen yönlendiriciler göreceksiniz. Bir aygıt “çift bant” olarak etiketlendiyse her ikisinin de desteklendiği manasına geliyor. Üç bantlı yönlendiriciler, şu anda ikisi 5 GHz bandında ve bir tanesi 2.4 GHz’de olmak üzere üç sinyal yayıyor. Lakin artık 6 GHz bandını içeren birtakım yönlendiricileri etrafta görmeye başlıyoruz. Wi-Fi 6 ve evvelki modemler 2.4 GHz ve 5 GHz bantlarıyla sonludur; sırf Wi-Fi 6E olanlar 6 GHz irtibatı sunar.
2.4 GHz bandı, her biri 20 megahertz (MHz) genişliğinde 11 kanaldan oluşur. 5 GHz bandında 45 kanal vardır, lakin bunlar 20 MHz ile hudutlu değildir; ayrıyeten 40 MHz yahut 80 MHz kanallar oluşturmak için birbirine bağlanabilirler, bu da daha fazla data iletmelerini sağlar. 6 GHz bandı 60 kanalı dayanaklar ve 160 MHz kadar genişlik sağlayabilir.
2.4 GHz daha uzun bir menzile sahiptir. 5 GHz ise daha yüksek suratlar ve daha fazla bant genişliği sunar. 6 GHz, 5 GHz ile birebir teorik suratlara sahip olsa da 6 GHz bandı daha yüksek bant genişliği sunabiliyor. Ortadaki fark, tek şeritli bir yoldan (2.4 GHz) üç şeritli bir otoyola (5 GHz) yahut altı şeritli bir üstün otoyola (6 GHz) atlamaya emsal. Ek olarak, protokollerin her biri geriye dönük olarak uyumluluk göstermekte.
Günümüzde piyasada olan aygıtların neredeyse hepsi en azından çift bant teknolojisiyle geliyor. Şayet modeminizden her iki seçeneği de faal ederseniz, genelde her iki bant için iki başka temas göreceksiniz. Örneğin telefonunuzdan ağ aygıtına bağlanırken Wi-Fi 2.4 GHz ve Wi-Fi 5 GHz üzere iki farklı temas görünecek.
Eğer meskeninizde ağa bağlanan farklı çeşitlerde aygıtlar varsa her ikisi seçeneği de etkin etmenizi öneriyoruz. Zira sadece 2.4 GHz irtibatıyla bağlantı kurabilen kimi aygıtlar (akıllı mesken aygıtları gibi) mevcut.
Bazı aygıtlar yönlendiricinize kablolu ilişki gerektirir. Gerekli olmadığında bile, bir Ethernet kablosu her vakit Wi-Fi’ye göre çok daha süratli ve daha kararlı temas sağlayacaktır. Şayet mümkünse PC, TV ve konsol üzere aygıtlar için kablolu bir irtibat tercih edin.
Bazı ağ sistemleri ana yönlendiricide sırf tek bir Ethernet temas noktası taşıyor. Şayet seçtiğiniz aygıtta kâfi temas noktası yoksa bir switch satın alabilirsiniz. Piyasada nispeten uygun fiyatlı eserler mevcut ve ekstra Ethernet portu sunuyor. Lakin bu çeşit şeylerle uğraşmak istemiyorsanız bir modem/router seçmeden evvel irtibat noktalarına bakmakta fayda var.
Son olarak, belge paylaşımı yapmak ve NAS şoförü üzere bir depolama ünitesi kullanmak istiyorsanız, yönlendiricinizin bir USB ilişkisine sahip olduğundan emin olun.
Eski yönlendiriciler, sadece tarayıcınıza IP adresini girerek ve oturum açarak erişebileceğiniz temel bir arayüze sahip. Fakat birçok yeni modem ve ağ sistemiyle birlikte telefonunuzdan erişebileceğiniz uygulamalar kullanıma sunuluyor. Eseri almadan evvel isteklerinizin karşılanıp karşılanmadığından emin olmak için uygulama arayüze bir göz atmak isteyebilirsiniz.
Yeni kuşak ağ sistemleri, bağlı tüm aygıtları bir bakışta gösteren erişilebilir uygulamalara sahip. İnterneti duraklatma, müsaadeler sağlama ve aygıtları profiller halinde organize etme üzere birçok seçenek bulabilirsiniz. Ayrıyeten birçoğunda potansiyel olarak hassas içerik tiplerini engelleyebilmeniz ve belli web sitelerini engelleyebilmeniz için ebeveyn kontrol özellikleri yer alıyor.
QoS (quality of service) teknolojisi, özellikle hanede çok sayıda internet kullanan kişi bulunduğunda yararlı olabilecek bir özellik. Meskendeki bir kişi YouTube yahut Netflix’ten bir şeyler izlemeye başladığında rekabetçi oyun oynarken ping problemleri yaşadığınızı hayal edin.
QoS ile aygıtlara ve bazen hizmetlere öncelik verebilirsiniz. Örneğin iş bilgisayarınızı öncelikli olarak ayarlayabilir, manzaralı görüşmeler sırasındaki gecikmeleri azaltmak için yüksek bant genişliğine sahip olmasını sağlayabilirsiniz. Bazı modemler, gecikmeyi en aza indirmek ve mümkün olan en problemsiz tecrübesi sağlamak üzere makul (oyun oynama gibi) etkinliklere öncelik vermenize imkan tanıyor.
Kimi modem üreticileri sunduğu eserler için tertipli olarak yazılım güncellemeleri sunarken, bazıları ise eseri piyasaya sürdükten sonra takviye vermeyi kesiyor. Güvenlik açıkları türedikçe haliyle bunları kapatmak için daima güncellemeler gerekli. Ayrıyeten modem arayüzünde yahut rastgele bir bilhassa ilgili sorun yaşandığında yazılımsal olarak tahlil sağlamak mümkün. Burada devreye firmware güncellemeleri giriyor ve bu ayrıntı kıymetli.
Belirli modemlere çeşitli bireyler tarafından özelleştirilmiş özel firmware sürümleri yüklenebiliyor. Böylece modeme yeni özellikler kazandırabilir yahut mevcutta olan bir özelliğin daha âlâ formda çalışmasını sağlayabilirsiniz. Piyasada OpenWrt, DD-WRT, Gargoyle, libreCMC yahut Asuswrt-Merlin gibi farklı firmware projeleri mevcut. Bu hususta modem modelinizle birlikte biraz araştırma yapmanız gerekecek.
MU-MIMO
Bu birçok modemde ve öteki Wi-Fi kontaklı aygıtta bir artı özellik olarak ortaya çıkıyor, lakin manaya geliyor? MU-MIMO, çoklu kullanıcı, çoklu giriş, çoklu çıkış manasına gelmekte. Yönlendiriciler aygıtlardan gelen istekleri tek bir belge kuyruğunda sıralarken, MU-MIMO mevcut bant genişliğini eşit modüllere ayırmalarını sağlar. Artık bir uzun kuyruk yerine iki, üç yahut dört kısa kuyruğunuz olabilir ve daha süratli ilişki sağlayabilirsiniz. Wi-Fi 5’te birebir anda hizmet verilebilecek azamî kuyruk yahut kullanıcı sayısı dört adetle hudutlu, fakat Wi-Fi 6 ile bu sekize çıkıyor.
Beam-Forming
Yönlendiricinizdeki her anten, her tarafa tek bir Wi-Fi sinyali yayar. Işın yahut huzme biçimlendirme olarak tanımlayacağımız bu teknoloji, bir aygıtta ilişkiyi güzelleştirmek için Wi-Fi sinyalini makul bir istikamete odaklamak için geliştirildi. Böylece kusurlar ve parazit azalırken, verimlilik ve sinyal kalitesi artabiliyor.
Wi-Fi 6’da tıpkı anda farklı bant genişliği ihtiyaçlarına sahip birden fazla kullanıcıya hizmet veren OFDMA gelecek vaat eden bir teknoloji. Birbirinden başka Wi-Fi isteklerini bir kamyona yüklediğinizi ve gönderdiğinizi düşünün. Yönlendiriciniz teslimatları tek bir noktaya gönderiyor ve akabinde bir sonraki iş için geri dönüyor. OFDMA, kamyona birden fazla kullanıcı için bilgiler yüklerken çok daha verimli bir çalışma hali sağlıyor.
Backhaul
Backhaul, ana yönlendiriciniz ile sahip olabileceğiniz tüm erişim noktaları ortasındaki ilişkiyi söz etmekte. Tekrar uygun performans için kontağın Ethernet kablolarıyla sağlanması öneriliyor, fakat Wi-Fi kullanan ana taşıyıcınız (backhaul) da olabilir. Örneğin bir 2.4 GHz ve iki 5 GHz bant çıkışına sahip bir mesh sistem, bir irtibat noktasından yönlendiriciye bilgi göndermek içni 5 GHz temaslarından birini rezerve edebilir. Bunun aykırısı ise ‘backhaul’ olarak isimlendiriliyor.
Ek Notlar
- Maksimum internet irtibat suratınız ISS’niz tarafından belirlenmekte. Lakin daha kaliteli yönlendiriciler, mesken ağınızdaki aygıtlar ortasında daha gelişmiş irtibat ve dağıtım sağlayabilir.
- Servis sağlayıcınız tarafından gelen yahut özel olarak satın alabileceğiniz modemin ek ağ aygıtları ile uyumluluğunu her vakit denetim edin.
- Mesh sistemler, tek yönlendiricilerden daha fazla kapsama alanı ve daha sağlam performans sağlasa da bu seçim her vakit en düzgünü olmayabilir. Bu durum konutunuzun boyutuna, yapısına ve yönlendiricinizin yerleşimine bağlıdır.
- Kablosuz ilişkide minimum Wi-Fi 5 (IEEE 802.11 ac) takviyesi ve WPA2 güvenlik seçeneğini tercih etmenizi öneriyoruz. Lakin bütçeniz yeterliyse Wi-Fi 6 (IEEE 802.11 ax) ve WPA3 güvenlik standardı elbette çok daha düzgün bir seçim olacaktır.
Dizüstü bilgisayarlar kelam konusu olduğunda en ön sırada yer alan Intel, liderliğini sürdürmek üzere yeni teknolojileri erken tarihte benimsemek için çalışmalar yapıyor. Çip üreticisi sadece CPU’lar değil, tıpkı vakitte kablosuz ağ eserleri de üretiyor. Resmi açıklamalara bakılırsa Wi-Fi 7 teknolojisine sahip platformlar 2024 yılına kadar son tüketiciye ulaşmış olacak.
Intel’in kablosuz irtibat kısmının lider yardımcısı Eric McLaughlin, “‘Wi-Fi Alliance’ sertifikasını almak için şu anda Intel’in Wi-Fi ‘802.11be’ teknolojisini geliştiriyoruz ve 2024 yılına PC eserlerine ulaşacak” dedi. Bunun yanında yeni jenerasyon ilişki teknolojilerinin 2025 yılında geniş pazarlara ulaşacağı söyleniyor.
Wi-Fi 7 (IEEE 802.11be), azamî 40.000 Mbit/sn (40 Gbit/sn) ham bit suratı sunacak. Üreticiler, bu kadar yüksek suratlar elde etmek için Wi-Fi 7 eserlerinde ve erişim noktalarında üç bant (2.4 GHz, 5 GHz ve 6 GHz) kullanması, ayrıyeten ayrıca kanal genişliğini 320 MHz’e çıkarması gerekecek. Ek olarak Wi-Fi 7, geçmiş teknolojilere dayanacağından ötürü Wi-Fi 6 ve Wi-Fi 6E tarafından desteklenen MU-MIMO (Multi-User Multiple-Input Multiple-Output) ve OFDMA (Orthogonal Frequency-Division Multiple Access) teknolojileri için zarurî dayanak sağlayacak.
Her vakit olduğu üzere, yeni Wi-Fi çipleri daha yavaş irtibat teknolojilerine sahip eski aygıtlarla geriye dönük olarak uyumlu olacak. Intel bir müddettir Wi-Fi 7 teknolojisinin önde gelen destekçilerinden biri oldu. Broadcom ve Qualcomm üzere şirketler ise çeşitli aygıtlar için tasarladığı taslak Wi-Fi 7 yongalarını duyurmuştu.
