İnsanlık tarihinde bilimin ve teknolojinin gelişimini incelemeye çalıştığımız serimizin ikinci yazısında tarihin ortaya çıktığı Mezopotamya Fikirtepe escort bölgesindeki gelişmeleri inceleme altına alacağız Birinci yazımızda çağdaş insanın ortaya çıkması ile birlikte meydana gelen bilimsel ve teknolojik faaliyetleri incelemiştik Bugün de bahsettiğimiz bölgede kurulmuş olan uygarlıkların bilimsel ve teknolojik Sancaktepe escort bayan gelişimlerini masaya yatıracağız Bu noktada birinci olarak Eski Çağ tarihinin en değerli uygarlıklarından biri olan Sümerler ile başlangıcı yapalım
Mezopotamya söz manası olarak iki ırmak ortasında kalan yer formunda tabir Escort üsküdar edilmektedir Bölge en kolay tabiriyle Dicle ve Fırat ırmakları ortasında kalan ve Basra Körfezi ne kadar uzanan coğrafyayı kapsamaktadır Bu coğrafyada kurulmuş uygarlıkların daha kolay sınıflandırılabilmesi açısından Mezopotamya yı Kuzey ve Güney Mezopotamya olarak iki farklı başlıkta incelemek mümkündür Birinci olarak ele alacağımız uygarlık olan Sümerler Güney Mezopotamya da ortaya çıkmıştır Birinci Sümerliler yahut Proto Sümerliler Güney Mezopotamya nın birinci yerleşik halkı olarak dikkat çekmektedir Yerleşik hayat tarım faaliyetlerinin var olduğu manasına gelmektedir Bu da Sümerlerin tarımla iç içe olduklarını ve ziraî faaliyetleri ilerlettiklerini göstermekte
O denli ki Proto Sümerliler kerpiç ve çömlek üretiminden haberdarlardı Bölgede yapılan hafriyatlar sonucunda elde edilen bulgular ortasında pişmiş topraktan yapılan dokuma aletleri de bulunmuştur Bu da Sümerlilerin tarımla birlikte dokumacılıkla da ilgilendiklerini göstermektedir İşte bu bahsi geçen aletler Mezopotamya daki birinci teknolojik aletler olarak nitelendirilebilir Teknoloji bugün de insan gereksinimine paralel olarak gelişimini sürdürüyor Bu durum teknoloji birinci ortaya çıktığı andan itibaren de tıpkı çizgide seyretmiştir Mezopotamya daki teknolojik gelişimin başlangıcı da bu formda tarım başta olmak üzere çeşitli insan muhtaçlıklarının doğrultusunda gerçekleşmiştir
Sümerlilerin teknolojik gelişimine hoş bir örnek verecek olursak şaduf ismi verilen kolay makineden bahsetmemiz gerekecektir Şaduf tahterevalli mantığı ile çalışan bir su çekme aletiydi Sümer ülkesinde tarıma elverişli alanların artırılabilmesi için yeni su kanalları oluşturulmuştu Su kanallarının etkin biçimde kullanılabilmesi için de su kuyuları kazılmıştı Su kuyularından kolay kolay su çıkarabilmek için de şaduf ismi verilen kolay makineyi tasarladılar Şadufun bir ucunda tartı bulunmaktaydı öbür ucunda ise toprak bir kap yer alırdı Bu formda yer altındaki su kullanılmak üzere kolay kolay yerin üstüne çıkarılabiliyordu
Sümerlerdeki teknolojik gelişime bu formda bir örnek verdikten sonra bir de bu medeniyetin bilimsel gelişimine göz atmak gerekmektedir Sümerlerde bilim denince akla birinci olarak yazının icadı gelmelidir Sümerlerin kendi lisanlarına uygun olacak halde kullanmaya başladıkları yazı tarihin de seyrini değiştirmiştir Yazının bulunması ile oluşturulan yazılı metinler sayesinde Sümerlerin bilimsel gelişim seyrini de inceleme altına alabiliyoruz O denli ki Sümerlerin birinci yazılı metinleri kil tabletler üzerinde oluşturulmuştu Bu tabletler hükümdarların gerçekleştirdikleri savaşlar diplomatik yazışmalar üzere siyasi hususların yanı sıra okullarda verilen dersler matematik astronomi ve başka bilim kollarıyla ilgili bilgiler taşımaktadır
Sümerler tarımla ilgilendikleri için tabiat müşahedelerine değer vermiştir Mısır Medeniyeti ile ilgili bahsedeceğimiz kısımda de göreceğimiz üzere tarımla ilgilenen toplumlar etraflarındaki ırmakların hareketlerini Güneş in hareketlerini ve toprak yapılarını incelemeye almışlardır Ziraî verimliliği artırmak ve kıtlık yaşanmasını engellemek için girişilen bu faaliyetler bahsi geçen toplumlarda bilimin de öncüsü olmuştur Sümerlerin Ziggurat ismini verdikleri tapınakları dinî boyutlarının yanı sıra hem bir besin deposu olarak kullanılmış hem de gökyüzü müşahedelerinin yapılması için uygun bir dizaynla ortaya konulmuştur Bu müşahedeler astronomi biliminin ilerlemesi için uygun ortam sağlamıştır Tıpkı vakitte matematik ve geometrinin de gelişimi birebir paralelde devam etmiştir Biz bugün altın oran ismini verdiğimiz kuralı Mezopotamyalıların da bildiğini arkeolojik bulgular aracılığıyla saptayabiliyoruz
Mezopotamya uygarlıklarının teknoloji gelişimi sırf üstteki örnekle hudutlu kalmamıştır Sümerlerin yanı sıra bu coğrafyada kurulan öbür medeniyetler de yeni teknolojik aletlerin ortaya çıkmasında değerli rol oynamıştır Bu periyotta meydana gelen en kıymetli teknolojik gelişim de tekerleğin icadıdır Tekerlek Eski Çağ dan bu yana kara ulaşımı için en kıymetli ögelerden biridir Eski Çağ da bedelli eşyaları yahut insan gücüyle taşınması sıkıntı olan rastgele bir objeyi tekerlek ile birlikte daha kullanışlı hale gelen otomobiller taşımaktaydı Ayrıyeten tekerlek ulaşımda sağladığı bu avantajların yanında üretimde de bilhassa çömlekçilik alanında da büyük bir ihtilal yapmıştır
Tekerleğin yanı sıra yerleşik hayat sürdüren Mezopotamya halklarının barınma gereksinimleri da geçmişte göçebe ömür süren toplumlara nazaran daha kıymetli hale gelmiştir Onlar da bu muhtaçlık doğrultusunda hayat alanlarını daima olarak geliştirdiler Birinci olarak kolay ağaçlar ile yapılan konutların yerini kerpiç konutlar aldı Sonrasında bu da kâfi olmamış olacak ki Mezopotamya halkları kil hamurunu fırınlayarak tuğla yapmayı başardılar Böylelikle tuğladan meskenler inşa etmeye başladılar Bu gelişim inşaat alanındaki kıymetli teknolojik gelişimlerden biri olması bakımından epeyce bedelli bir yeniliktir
Mezopotamya coğrafyasındaki medeniyetlerin teknolojinin gelişimine yaptığı katkıya bir hoş örnek de fayans ve cam üzere gereçlerin kullanılmaya başlanmasıdır Yapılan arkeolojik hafriyatlarda bu iki husustan meydana gelmiş eşyalar gün yüzüne çıkarılmıştır Tıpkı vakitte metalurji de yeniden bu bölgede gelişimini sürdürmüştür Bakırın ve demirin işlenmesi ve kullanışlı objelere dönüştürülmesi de devam eden süreçteki teknolojik gelişimlerin önünü açmıştır
Mezopotamyalılar 60 tabanlı sayı sistemini kullanarak matematiğe giriş yapmışlardır Daha sonra bu sistem ile matematikte değerli gelişim elde etmişler ve bunu geometriye de yansıtmışlardır Bugün vakit yay ve açı ölçümlerinin 60 tabanlı olmasının temelinde Mezopotamyalı halkların kullandığı sayı sistemi yatmaktadır Matematikte kıymetli bir yer tutan cebirin mucitleri de Mezopotamyalılar olmuştur Cebir sözünün kaynağında da Mezopotamya yatmaktadır
Mezopotamyalılar ayrıyeten kare dikdörtgen yamuk üzere geometrik cisimlerin alanını prizma silindir üzere geometrik cisimlerin ise hacmini hesaplamayı biliyorlardı Dik üçgenler için bugün de hala kullanılmakta olan Tales teoremi de bahsi geçen coğrafyadaki toplumlar tarafından biliniyordu Böylece Mezopotamyalıların temel kavramları ortaya çıkararak kendilerinden sonraki uygarlıkların matematik ve geometri gelişimine epey kıymetli bir miras bıraktıklarını söylemek mümkündür
Bölge halkının bilimsel faaliyetleri matematik ve geometri ile de hudutlu değildir Mezopotamya astronomisi de oldukça gelişmiş bir bilim kolu olarak karşımıza çıkmaktadır MÖ 1600 yıllarında Venüs ü gözlemleyen birinci toplum da tekrar Mezopotamyalılardır Ayrıyeten Polos ismi verilen bir alet icat etmişler ve Güneş in günlük hareketlerini gündönümünü ve dönence vakitlerini da bu alet aracılığıyla tespit edebilmişlerdir Astronomik müşahedeler günü belli vakitlere ayırmak konusunda da kendisini göstermiştir Mezopotamyalı bir öbür uygarlık olan Babiller günü her biri iki saat olan on iki kısma ayırmıştır Tekrar birebir coğrafyada yer alan bir diğer uygarlık olan Asurlular da Nisan Temmuz Eylül ve Şubat aylarının isimlerini veren uygarlık olarak dikkat çekmektedir
Mezopotamyalı halkların uğraştığı bilim kollarından bir başkası ise tıptır Bölgede tıp bilimi rahip sınıfının elindeydi Rahipler hastalığın belirtilerini tespit eder hastalığın gelişimi konusunda varsayımlarda bulunurdu Rahipler ortasında büyü ile hastalıkları tedavi edebileceğini düşünen bir kesim de yer almaktaydı Lakin bugünkü çağdaş tıbbın temelini oluşturacak faaliyetler de tekrar bu periyotta uygulanmaktaydı
Sonuç olarak Mezopotamya sırf insanlığın ortaya çıktığı ve birinci yerleşik uygarlıklar kurduğu merkez olarak değil bilimin ve teknolojinin süratle geliştiği bir coğrafya olarak da değerlendirilmelidir Mezopotamyalıların üstte bahsettiğimiz faaliyetleri kendilerinden sonra uygarlıklar kurmaya devam edecek olan toplumları da direkt etkilemiştir Bu etkileşim vakit içerisinde hızlanarak bütün dünyaya yayılmıştır
